Çocuk ve Balıkçıl is not available for streaming.
Let us notify you when you can watch it.
Bugün Japon animeleri denince hiç şüphesiz akla ilk gelen isimlerin başında yer alan Hayao Miyazaki, 2013 tarihli filmi Rüzgar Yükseliyor'un (Kaze Tachinu) ardından emekliye ayrılacağını duyurmuştu. Bu kararıyla hayranlarını büyük bir üzüntüye uğratan Miyazaki, bir süre sonra yeni bir film üzerinde çalıştığını açıkladı. Yönetmenin kendi yaşamından izler taşıyan Çocuk ve Balıkçıl'ın yapımı, hem Miyazaki'nin beklediği teknik el işçiliği hem de pandemi gibi dışsal sebeplerle on yıl sürdü. Miyazaki'nin yönetmen Isao Takahata'nın beraber kurduğu Studio Ghibli, ciddi anlamda maliyetli bir hal alan proje için filmlerinin dijital gösterim hakları konusunda Netflix'le anlaşma dahi imzaladı.
Filmin uzun soluklu prodüksiyon süreci haliyle hayranlarının beklentilerini daha da arttırdı. Ghibli, filmin vizyona girmesine yakın ilginç bir pazarlama taktiği benimseyerek, Japonya vizyonundan önce hiçbir görsel veya tanıtım materyali paylaşmama kararı aldı. Çocuk ve Balıkçıl ilk olarak Toronto Film Festivali'nde gösterildi ve daha sonra da New York, San Sebastian ve Vancouver gibi dünya festivallerini dolaştı. Ülkemizde ABD, Fransa ve İngiltere gibi birçok ülkeden daha önce vizyona girecek film ise Türkiyeli seyirciyle ilk olarak geçtiğimiz günlerde gerçekleşen Filmekimi kapsamında buluştu.
Yine de yalnızca sınırlı sayıda seyircinin izleme şansı elde ettiği filmin hikâyesi hâlâ birçokları için merak konusu. Miyazaki'nin filmlerinde favori temalarına sık sık geri dönen bir yönetmen olmasının ise Çocuk ve Balıkçıl'da neler izleyeceğimiz hakkında bilgi vereceği kesin. O halde gelin beraber Miyazaki sinemasının öne çıkan unsurları ışığında ustanın yeni filmini ve kariyeri bağlamındaki konumuna bir göz atalım.
Çocuk ve Balıkçıl'ın konusu nedir?
Paylaşılan bilgiler ve yazılan eleştirilere göre Çocuk ve Balıkçıl, 2. Dünya Savaşı Japonyası'nda babası uçak mühimmatı üreten bir fabrikanın sahibi olan on iki yaşındaki Mahito'nun hikâyesini anlatıyor. Mahito, annesi Hisako'yu savaş sırasında Tokyo'daki bir hastaneye düşen bomba yüzünden kaybetmiş ve hâlâ bu kaybın yükü altında ezilmeye devam eden bir çocuk. Mahito'nun babası eşinin kız kardeşi Natsuko'ya evlenmeye karar veriyor ve bu vesileyle de taşradaki aile evinde yaşamaya başlıyorlar. Annesinin ölümünü ve babasının yeni evliliğini kabul edemeyen Mahito, buradaki yaşamına uyum sağlamakta zorlanıyor.
Okuldaki çocuklarla kavga eden ve gitgide yalnızlaşan küçük çocuk annesinin ona seslenerek yardım istediğini işitmeye başlıyor. Tüm bunlar yaşanırken karşısına çıkan gri bir balıkçıl, Mahito'ya annesinin hayatta olduğunu ve kurtarılmayı beklediğini söylüyor. Balıkçıl, Mahito'yu ormanın içindeki gizemli bir kuleye yönlendirerek bu kuleyi aslında ünlü bir mimar olan büyük amcasının inşa ettiğini, annesinin içerde ve canlı olduğunu iddia ediyor. Mahito ilk başta balıkçıla inanmasa da teyzesi - üvey annesi Natsuko'nun kuleye girdiğini görünce onun peşinden gitmeye karar veriyor. Ve Mahito kuleye girince kendisini sihirli bir dünyada buluyor...
Miyazaki ve otobiyografik ögeler
Hayao Miyazaki'nin sinemasına kısmen de olsa aşina olan seyirciler, yönetmenin kendi yaşamında iz bırakan detayların - tıpkı önceki filmlerinde olduğu gibi - Çocuk ve Balıkçıl'da da yer aldığını fark edecektir. Miyazaki'nin babasının da 2. Dünya Savaşı'nda Japon uçakları için parça üreten bir fabrikanın yönetici olması bunlardan bir tanesi. Büyülü güçler tarafından domuza dönüştürülmüş aksi pilotuyla hafızalara kazınan Kırmızı Kanatlar'dan (Kurenai no buta) uçak tasarımcısı Jiro Horikoshi'nin hayatına dayanan Rüzgar Yükseliyor'a, modernitenin sembolü olarak Japonya toplumsal tarihinde de iz bırakan uçakların Miyazaki sinemasında önemli bir tema olarak karşımıza çıktığını görüyoruz. Usta yönetmenin çok yakından bağlı olduğu annesini küçük yaşta kaybetmiş olması da sineması açısından - özellikle Komşum Totoro'daki (Tonari no Totoro) hasta annede somut bir karşılığını gördüğümüz - kilit bir olay olarak kabul edilebilir.
Sihirli yolculuklar ve büyüme hikâyeleri
Animasyon filmlerin çoğunlukla çocuklar için yapıldığı kanısının en somut karşı örneklerini verdiğini rahatlıkla söyleyebileceğimiz Miyazaki sineması, paradoksal biçimde daha çok çocukları merkezine alan hikâyelere yer veriyor. Tıpkı Mahito gibi; Kiki (Küçük Cadı Kiki), Chiriro (Ruhların Kaçışı) veya Satsuke ile Mei (Komşum Totoro), yaşları için oldukça ağır sorumluluklarla veya travmalarla yüzleşmek zorunda kalan çocuklar. Miyazaki ise küçük kahramanlarının olgunlaşmak için tamamlamaları gereken içsel yolculukları dışsallaştırarak anlatmayı seçiyor.
Hayal gücü ve gerçeklik arasındaki gerilimle şekillenen bu yolculuklarda daima bir sihirli dünya tasarımı karşımıza çıkıyor. Ancak bu dünyaların, ne kadar hayali olurlarsa olsunlar; hafızaları ve geçmişi olan anlamla yüklü mekânlar olarak inşa edildiklerini vurgulamak önemli. Zira Miyazaki bu mekânların hikâyelerini hem kişisel hem de toplumsal açıdan geçmişle doğrudan bağlantılı olacak şekilde kurguluyor. Bu geçmiş yalnızca insanın değil, insanın varoluşunu inşa ettiği doğanın geçmişini de kapsıyor. Çocuk ve Balıkçıl'da da balıkçılın Mahito'yu yönlendirdiği gizemli kule tam da bu doğa - insan, birey - toplum ikiliklerinin izlerini taşıyor.
Bünyesinde barındırdığı travmatik hikâyelere rağmen Miyazaki filmlerinin diğer bir ortak özelliği, bu anlatıların daima umut vadeden bir sonla noktalanması. Belki de Miyazaki'yi Miyazaki yapan ve biz seyircisinin onu bu denli sevmesini sağlayan bu (u)mutlu sonlar, yönetmenin kariyerine de yansımışa benziyor. Zira emeklilik kararından vazgeçen ve Çocuk ve Balıkçıl'dan sonraki yeni filmi üzerine çalışmaya başlayan Miyazaki, sonraki filmleri açısından da umut dolu bir gelecek sözü veriyor bize.
Çocuk ve Balıkçıl, 27 Ekim 2023 günü vizyona giriyor.